Escusatio
non petita.
Teño a sorte de ter moitos e moi bos amigos. A maioría deles son xente tranquila coa que se pode beber unha cunca de bo viño e comentar sen moito apaixoamento a actualidade. Pero hai outros viven lonxe de Vigo e con eles temos que limitarnos a manter o contacto a través das redes sociais. Entre estes últimos hai un, ao que chamaremos Antonio, co que teño unha estraña relación que non sei ben se chamar de amor/odio. Coñecémonos un día nunha presentación do meu libro de Centros de Transformación e desde aquel momento, supoño que pasmado pola cantidade de páxinas que o libro inclúe, dá por suposto que podo responder adecuadamente a calquera das súas consultas. E eu, como son moi fachendoso, e non quero que se convenza do contrario, e as intento responder. Polo menos as que son de índole técnica, que as de lexislación cústanme bastante máis.Así que cando María lembroume que estes días finalizaba o prazo para mandar a miña colaboración á revista de APROIN, pareceume interesante utilizar unha das súas consultas deste segundo tipo co fin de suscitar un debate entre os técnicos implicados, dunha ou outra maneira, nesta problemática.
Preguntaba Antonio cal era a postura das administracións públicas galegas, de forma especial a de Consellería de Industria da Xunta de Galicia, acerca da necesidade de asegurar a continuidade do funcionamento da instalación de ventilación dun aparcadoiro ou garaxe nunha situación de incendio mediante unha subministración complementaria ou sistema equivalente. El realizara esta mesma consulta ao resto de administracións públicas de España atopando entre as poucas respostas, máis que unha disparidade de criterios unha ausencia total deles, para dar unha resposta razoada e ben argumentada.
Ollando atrás (sen ira).
A concentración de vehículos automóbiles nos sotos dos edificios de vivendas foi sempre un motivo de preocupación dos lexisladores industriais, tanto baixo o punto de vista dos riscos asociados á baixa calidade do aire respirable como do elevado perigo de incendio vinculado os grandes volumes de combustible presentes, e a posibilidade da súa perda ou trasfega.
Ao longo da historia industrial deuse a este tema diversas orientacións, problemáticas todas elas, xa que aquilo que solucionaba os problemas de calidade do aire respirable agravaba os riscos de propagar e avivar o lume en caso de incendio.
No que se refire ao noso país, as primeiras normativas específicas de ventilación de garaxes das que teño memoria persoal como técnico, foron os artigos das Normas Básicas de Edificación da NBE-CPI-88 primeiro, seguidas pouco despois polas NBE-CPI-91 e NBE-CPI-96A para os criterios construtivos, e a A miña- BT 027 do Regulamento Electrotécnico para Baixa Tensión, do ano 1.973 para as instalacións. Estas Normas Básicas de Edificación, NBE, foron substituídas no ano 2006 polo Código Técnico da edificación, CTE, e o regulamento de baixa tensión de 1973 polo do 2002. A estes dous textos fundamentais habemos de engadir os que, como bos herdeiros dos romanos, Comunidades Autónomas e Concellos aplicáronse con afán a engadir; páxinas e páxinas de normativa, cargada de boas intencións aclaratorias, pero confusa e contraditoria nos seus resultados.
Teño que recoñecer (chiste privado).
1. Garantir que non se acumule monóxido de carbono nin outros contaminantes en concentracións perigosas en ningún punto do aparcadoiro. O monóxido de carbono ten unha densidade menor que a do aire, polo que en condicións de libre circulación acumularase nas partes altas do aparcadoiro. O resto de contaminantes, CO2, H2Ou, N2, CO, Óxidos de nitróxeno, chumbo, compostos sulfurosos, hidrocarburos etc., emitidos polos motores dos automóbiles na súa circulación polo garaxe, teñen comportamentos varios.
2. Evitar a clasificación da instalación do garaxe como “local con risco de incendio ou explosión” conforme á MIE- BT-029 do REBT. Esta instrución no punto 4.2 Exemplo de emprazamentos perigosos, recolle especificamente entre os locais da Clase I aos garaxes, exceptuados os de uso privado de menos de cinco prazas. A Guía técnica de Aplicación da instrución citada recolle no seu Anexo III o método para seguir para desclasificar os garaxes mediante ventilación.
3. Garantir a evacuación dos fumes que podan xerarse en caso de incendio. Aínda que o feito de ventilar un local no que existe un lume ten o efecto claramente adverso de facer crecer a cantidade de osíxeno dispoñible para a continuidade do incendio, e en consecuencia a aceleración da reacción de combustión, ten, pola contra, efectos positivos. En primeiro lugar garantir a evacuación dos fumes que se xeran en caso de incendio dalgún dos vehículos automóbiles no interior dun aparcadoiro, o que permite que as persoas que poida haber no seu interior continúen respirando aire en lugar dos fumes tóxicos produto da combustión. En segundo lugar manter a visibilidade necesaria para que ditas persoas presentes no local incendiado poidan alcanzar facilmente as vías de escape. A terceira podería ser que a ventilación actúa diminuíndo a temperatura interior do local, e a cuarta a mellora das posibilidades, grazas á retirada destes fumes de alta opacidade, de localización rápida do foco do lume polos equipos de loita contra incendios.
Esta terceira misión, a evacuación dos fumes que se xeran en caso de incendio, é o meollo da consulta acerca da necesidade de manter o funcionamento dese sistema ao que gran parte da literatura tecnolóxica reservou o nome de de “desenfumage”[1]
Estado actual do arte.
Lembremos que vos principais aspectos dás instalacións eléctricas nos garaxes figuran na normativa actual, na instrución técnica complementaria ITC- BT-28 Instalacións en locais de pública concorrencia, na ITC- BT-29 Prescricións particulares para as instalacións eléctricas dúas locais con rocha de incendio ou explosión e na ITC- BT-20 Sistemas de instalación, aplicando vos principios de escolla dá canalización eléctrica en función dás influencias externas dá norma UNE 20460-5-52, actual UNE-EN 60364-5-52.
Non punto 2.3 dá primeira instrución citada, a ITC- BT-28 Instalacións en locais de pública concorrencia, establécese que vos estacionamentos soterrados para máis de 100 vehículos terán que ter subministración de reserva, entendendo por subministración de reserva a que se efectúa pola mesma empresa fornecedora de enerxía por medios de distribución independentes, por outra empresa distinta ou polo propio usuario mediante medios de produción propia, por exemplo grupos electróxenos. Ou artigo 10 do REBT aclara que unha subministración complementaria #podar ser considerada de reserva cando ten como mínimo unha potencia do 25% dá potencia total contratada para a subministración normal.
Pola súa banda nos comentarios do Ministerio de Fomento ao Punto 8 Control do fume do incendio do Documento Básico do CTE SE 3 Evacuación de ocupantes, dise: A subministración eléctrica dás instalacións de control de fume de incendio dun aparcadoiro, […] debe […] garantir ou control do fume de incendio durante a evacuación dous ocupantes. Enténdese que a instalación achega dita garantía cando ou seu proxecto, execución e mantemento son acordes coa normativa técnica existente e coas regras de boa práctica xeralmente admitidas.
Non caso dá ITC- BT-29 Prescricións particulares para as instalacións eléctricas dúas locais con rocha de incendio ou explosión, ou Anexo III Instalacións eléctricas en garaxes fornece abundantes indicacións para a planificación e deseño destas instalacións.
Finalmente citar para as instalacións en aparcadoiros ou apartado 5.2 dá norma UNE 23584, a norma UNE-EN 12101-10, ou apartado 14.4 dá norma británica BS 7346-7 e ou artigo 4.5 dá norma belga NBN S21-202-2, recoñecidas ambas as as como aplicables polo Ministerio de Fomento.
O menos común dos sentidos.
Todo este empacho normativo ten unha motivación clara: demostrar o perigo de achegarse demasiado ao bosque; percibes cada pequeno detalle de cada árbore pero perdes de vista o bosque; perdes a visión de conxunto. Se retrocedemos un pouco e pensamos como debería de funcionar un sistema é posible que sexamos capaces de obter algunha conclusión, que estará recollida ou non polas normas, pero se avalada pola lóxica e o menos común dos sentidos: o sentido común.
Lembremos que a pregunta específica do noso amigo Antonio era se a administración pública debería esixir a instalación dunha subministración complementaria, ou sistema equivalente, para asegurar a continuidade de funcionamento da ventilación de garaxes en caso de incendio. Adianto que, na miña opinión, e como repetía ata o hastío aos meus alumnos da Universidade, a resposta segue sendo: depende.
Explícome: para cumprir as misións citadas no punto 3 para a ventilación dun aparcadoiro, é dicir, mellorar a calidade do aire respirable; manter a visibilidade necesaria para a evacuación dos ocupantes do local; diminuír a temperatura interior do garaxe e posibilitar a localización rápida do foco do lume para os equipos de loita contra incendios, é lóxico pensar que:
1. O criterio fundamental de deseño da instalación será de asegurar a retirada dos fumes produto da combustión durante un tempo suficiente como para permitir a evacuación segura do local ata a chegada dos equipos de loita contra incendios.
2. Para asegurar esta retirada dos fumes, todos os elementos da instalación deberían continuar funcionando de forma satisfactoria en condicións de temperatura elevada durante un tempo razoable.
3. Os normalizadores chegaron ao consenso de establecer a temperatura máxima do aire nesas circunstancias en 400º C e o tempo no que o sistema debe manterse en funcionamento en 90 minutos.
4. No estado actual da técnica os ventiladores de evacuación de fumes son accionados por un motor eléctrico. En consecuencia este motor deberá cumprir tamén esta condición: funcionar satisfactoriamente únaa temperatura de 400º C durante un mínimo de 90 minutos.
5. A canalización eléctrica que fornece a enerxía eléctrica a leste motor estará sometida, como é lóxico, á mesma esixencia de 400º C durante un mínimo de 90 minutos.
6. Tamén as proteccións eléctricas de liña e de motor deberán ser deseñadas tendo conta esta esixencia de continuidade de funcionamento.
7. Tampouco a protección diferencial habería debido intervir intempestivamente nesta situación, polo que o réxime TT non parece o máis idóneo; mellor deseñar unha “illa IT” mediante a instalación dun transformador de illamento.
8. Finalmente, todas estas preocupacións de deseño son totalmente inútiles se non aseguramos a presenza de enerxía eléctrica de forma segura na alimentación.
Pois xa chegamos á pregunta final: e como se asegura a presenza dunha fonte de enerxía suficientemente segura? Pois a resposta, como xa adiviñariades non é outra que … depende!
E agora un pouco mais en serio: en cada caso concreto a criterio do proxectista.
